Ambalaj Nedir?
Ambalaj bir ürünü benzerlerinden farklı kılan ve görünümüyle satış avantajı sağlayan hem koruyucu bir malzeme, hem de sunum aracıdır. Bir ürünün tutundurulması faaliyetinde ürünün ihtiyaçları karşılaması, fiyatı, pazardaki rekabet kadar ambalaj tasarımı da önem taşır. Ambalaj tasarımı ve ambalaj malzemesi tüketicinin satın alma davranışını birinci dereceden etkileyen faktörlerdendir.
Ambalajın Önemi
Ambalaj, depolama, nakliye gibi işlemler esnasında ürünü korur. Kağıt, plastik, cam, metal gibi malzemelerden yapılabilir. Ürünü sudan, darbelerden, sıcaktan vb. etkilerden korur. Dağıtım işlemlerini kolaylaştırır ve ürünün zarar görmesini engeller. Tüketiciye sağlam, sağlıklı ve taze şekilde ulaştırılmasını sağlar.
Ambalaj üzerinde taşıdığı bilgilerle tüketiciyi ürün hakkında bilgilendirir. Bazı bilgiler ürün için kimlik vazifesi görür. Parti numarası, üretim tarihi, son kullanma tarihi ve içindekiler gibi. Bu bilgilerle ürünün geriye doğru üretim süreci takip edilebilir. Hem satıcı hem alıcı bu tip bilgilerle kolaylık sağlar.
Ürün raflardaki görünümü, ambalajın dokusu ve yapısı, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri açısından etki yaratır. İyi bir ürün kötü ambalajla ve görünümle kısa vadede başarılı olamaz. Fakat kötü bir ürünün de sadece iyi bir ambalajla başarılı olması beklenemez.
Ambalaj Tasarımı
Bir ürünün iç ve dış yüzeylerinin firma veya markanın kimliğiyle donatılarak pazara ve tüketiciye uygun şekilde tasarlanması sürecine ambalaj tasarımı diyoruz. Tasarım ve ambalajın malzemesi birlikte bir bütünlük oluşturduğunda oldukça etkileyici ve tüketicide farkındalık yaratan sonuçlar elde edilebilir.
Ambalaj yalnızca bir ürünün dış kabı değildir. Ürüne hayat veren, tüketicinin zihninde o ürünle ilgili bir algı ve imaj oluşturan bir pazarlama aracıdır. Tüketici bir ürünü satın aldığında sadece o ürünü satın almış olmaz. Aynı zamanda o ürüne yüklediği anlamı ve o ürünün kendisinde uyandırdığı duyguları da satın almış olur. Bu soyut kavramlara en fazla etki eden ambalaj malzemesi ve ambalaj tasarımıdır.
Bir ambalaj tasarımına başlamadan önce ürün hakkında bilgi sahibi olmak gerekir. Mümkünse ürünü deneyimlemek de faydalıdır. Ürünün fiziksel özelliklerinin yanı sıra hitap ettiği kitlenin özelliklerini de bilmek gerekir. Hedef kitle analizi doğru yapılmadan tasarlanacak ambalajlar olumsuz sonuçlar doğurabilir. Yaş, eğitim durumu, sosyo-ekonomik durum gibi kriterlere göre hedef kitle iyice incelenmelidir.
Bir ürünün ambalajı, o üründen sağlanan fayda ve o ürünün kullanılmasında hissedilen olumlu duygular ve marka bir süre sonra bütünleşir. Bu bakımdan marka kimliği, ürünün niteliği, hedef kitle ve tasarım aynı anda düşünülerek ambalaj üretimi yapılmalıdır.
Renk, desen, yazı tipi seçimleri, ürün illustrasyonları gibi tasarım elemanları dikkatli şekilde kullanılmalıdır. Çocukları hedefleyen bir oyuncak ambalajı ile yetişkin bir erkeği hedefleyen kişisel eşya ambalajı aynı yollarla tasarlanamaz.
Renklerin sağladığı anlamların avantajlarından yararlanmak gerekir. Canlı ve sıcak renkler ile soğuk ve monoton renkleri yerli yerince kullanmak gerekir. Görsel etkinin gücü duygulara ne kadar hitap edilebildiğiyle doğrudan ilgilidir. Duyguların diline tercüman olan renklerin doğru seçimi bu bakımdan tasarımcı için önemlidir.
Ambalaj Tasarımı Baskısı
Ambalajlar pek çok farklı materyalden yapılırlar. Plastik, cam, metal, kağıt, deri gibi. Dolayısıyla her bir malzeme için uygun olan baskı sistemleri de farklıdır. Ofset baskı, tifdruk ve flekso baskı, serigrafi, IML baskı ambalaj baskılarında kullanılırlar.
Ofset baskı kağıt malzemelerin baskısında kullanılır. Bazen sert ince tabakalar halindeki plastik yüzeylerin baskısında da ofset baskı kullanılır.
Tifdruk baskı ve flekso baskı sistemleri birbirlerine benzerdirler. Tifdruk sistemlerde çelik kalıp kullanılırken flekso baskılarda kauçuk kalıp kullanılır. Plastik malzemelerin baskısında sıklıkla tercih edilirler. Kağıt malzemeler de basılabilir. Bisküvi, çikolata, kuruyemiş, atıştırmalık ambalajları, makarna torbaları, bakliyat paketleri, alışveriş poşetleri gibi pek çok ürün bu sistemlerle basılır.
Tahta, plastik, cam, metal, deri gibi pek çok malzemenin baskısında ise serigrafi kullanılır.
Ayrıca IML baskı denilen yöntemle enjeksiyon kullanılarak düz olmayan ambalaj kaplarına doğrudan baskı yapılabilir. Yoğurt kovaları, plastik peynir tekneleri, zeytin kutuları gibi baskıları, doğrudan kutunun her bir yönüne basılabilir. Yapışkan etiketlere kıyasla çok daha hızlı baskı yapabilmesi seri üretim açısından avantaj sağlar.
Hangi baskı tekniği kullanılırsa kullanılsın, tasarımcının ortaya koyacağı ambalaj çalışması için uygun olup olmayacağı en baştan düşünülmelidir.
